Mokuna XXV

Ia Laieikawai ma i hoi aku ai mai Keaau, mahope iho o kona hoohilahila ana e Waka, a noho ma Olaa.

Ia manawa, kukakuka ae la na kaikuahine o Aiwohikupua i ka mea hiki ke hooluolu aku i ka naau kaumaha o ke alii (Laieikawai) no kona hilahila i ka olelo kumakaia a Waka.

Hele aku la lakou a hai aku la i ka lakou olelo hooholo i kuka ai imua o Laieikawai me ka i aku:

"E ke Alii wahine o ka lai; ua kukakuka ae nei makou i mea e hoopau ai i kou naau kaumaha no kou hoohilahila aka, aole o oe wale kai kaumaha, o kakou like no a pau, no ka mea, ua komo like kakou a pau no ia pilikia hookahi.

"Nolaila, e ke Alii e, ke noi aku nei makou ia oe, e pono no e hoopauia kou naau kaumaha, no ka mea, e hiki mai ana ia oe ka pomaikai ma keia manawa aku.

"Ua hooholo ae nei makou i pomaikai like no kakou, ua ae ae nei ko kakou kaikaina e kii aku ia Kaonohiokala i kane nau, he keiki Alii e noho la i Kealohilani, ua hoonohoia ma la pea kapu o kukulu o Tahiti, he kaikunane no no kakou, ko Aiwohikupua mea nana i hoalii mai ia ia.

"Ina e ae oe e kiiia ko kakou kaikunane, alaila, e loaa ia kakou ka hanohano nui i oi aku mamua o keia, a e lilo auanei oe i mea kapu ihiihi loa, me ko launa ole mai ia makou, a oia ka makou i noonoo iho nei, a ae oe, alaila, ku kou makaia, hilahila o Waka."

I mai la o Laieikawai, "Ua ae no wau e hoopau i ko'u kaumaha hilahila, a hookahi a'u mea ae ole, o kuu lilo ana i wahine na ko kakou kaikunane; no ka mea, ke olelo mai nei oukou, he Alii kapu kela, a ina paha e hoao maua, pehea la wau e ike hou ai ia oukou, no ka mea, he Alii kapu kela, a oia ka'u mea minamina loa, o ko kakou launa pu ana."

I aku la kona mau hoa, "Mai manao mai oe ia makou, e nana oe i ka olelo hoohilahila a ko kupunawahine, aia ku kona makaia, alaila pono makou, no ka mea, o oe no ka makou mea manao nui."

A no keia mea, hooholo ae la o Laieikawai i kona ae.

Ia manawa, hai mai la o Kahalaomapuana i kana olelo kauoha ia Laiekawai, a me kona mau kaikuaana, "Ke kii nei au i ko kakou kaikunane i kane na ke Alii, e pono ia oukou ke malama pono i ko kakou Haku, ma kana wahi e hele ai, malaila oukou, na mea ana a pau e makemake ai, oia ka oukou e hooko aku; aka, koe nae ka maluhia o kona kino a hiki mai maua me ke kaikunane o kakou."

Mahope iho o keia mau mea, haalele iho la o Kahalaomapuana i kona mau kaikuaana, a kau aku la maluna o ua moo nui nei (Kihanuilulumoku), a kii aku la ia Kaonohiokala.

(Ma keia wahi, e waiho iki i ke kamailio ana no keia mea. E pono ia kakou e kamailio no Laieikawai, a me kona loaa ana i ka Makaula nana i ike mai Kauai mai, e like me ka mea i oleloia ma na Mokuna mua elua o keia Kaao.)

Mahope iho o ko Kahalaomapuana haalele ana i kona mau kaikuaana, kupu ae la iloko o Laieikawai ka manao makemake e kaapuni ia Hawaii.

A no keia manao o Laieikawai, hooko aku la kona mau hoa i ko ke Alii makemake, a hele aku la e kaapuni ia Hawaii a puni.

Ma keia huakai kaapuni a ke Alii, ma Kau mua, ma Kona, a hiki lakou ma Kaiopae i Kohala, ma ka aoao akau mai Kawaihae mai, aneane elima mile ka loihi mai Kawaihae ae, malaila lakou i noho ai i kekahi mau la, no ka mea, ua makemake iho la ke Alii wahine e hooluolu malaila.

Iloko o ko lakou mau la malaila, ike mai la ka Makaula i ka pio a keia anuenue i kai, me he mea la i Kawaihae ponoi la. I uka nae o Ouli, ma Waimea, kahi a ka Makaula i ike mai ai.

No ka mea, ua oleloia ma na Mokuna mua ae nei, ua hiki ka Makaula ma Hilo, i Kaiwilahilahi; a ua loihi no na makahiki malaila o ke kali ana i kana mea i imi ai. 

Aka, no ka hiki ole i ua Makaula nei ke kali no kana mea i imi ai, nolaila, hoopau ae la oia i kona manao kali a me ka imi aku no kana mea i ukali mai ai mai Kauai mai.

Nolaila, haalele keia ia Hilo, a manao ae la oia e hoi loa i Kauai, a hoi aku la. Iloko nae o ko ka Makaula hoi ana, aole oia i haalele i kana mau mea i lawe mai ai mai Kauai mai (oia ka puaa, a me ka moa).

Ma keia hoi ana, a hiki ma Waimea, i Ouli, oia ka ka Makaula ike ana aku i ka pio a ke anuenue i kai o Kawaihae.

A no ka maluhiluhi o ua Makaula nei, aole aoia i wikiwiki mai e ike i ke ano o ke anuenue, nolaila, hoomaha iho la oia malaila. A ma kekahi la ae, aole oia i ike hou i kela hoailona.

Ma kekahi la ae, haalele ka Makaula ia wahi, oia la no hoi ka la a Laieikawai ma i haalele ai ia Kaiopae, hoi aku la a mauka o Kahuwa, ma Moolau ko lakou wahi i noho ai.

I ka Makaula i hiki mai ai i Puuloa mai Waimea mai, ike aku la oia e pio ana ke anuenue i Moolau, ia manawa, haupu iki ae la ka manao o ka Makaula me ka nalu ana iloko ona iho, "O kuu mea no paha keia i imi mai nei."

Hoomau mai la ka Makaula i kona hele ana a hiki iluna pono o Palalahuakii, alaila, ike maopopo aku la oia i ke ano o ke anuenue, me ka hoomaopopo iloko ona, a ike lea i kana mea e imi nei.

Ia manawa, pule aku la oia i kona akua, e hai mai i ke ano o kela anuenue ana e ike nei; aka aole i loaa i kona akua ka hookoia o kana pule.

Haalele ka Makaula ia wahi, hiki aku la oia ma Waika a malaila oia i nono ai, no ka mea, ua poeleele iho la.

Ma ke kakahiaka ana ae, aia hoi, e pio ana ke anuenue i kai o Kaiopae, no ka mea, ua iho aku o Laieikawai ilaila.

Ia manawa, iho aku la ka Makaula a hiki i kahi ana e ike nei i ke anuenue, a i ka hookokoke ana aku o ua Makaula nei, ike maopopo aku la oia ia Laieikawai, e kono mau ana i ka lae kahakai. He mea e ka wahine maikai, aia iluna pono o ua kaikamahine nei e pio ana ke anuenue.

Ia manawa, pule aku la ka Makaula i kona akua, e hoike mai ia ia i keia wahine, o kana mea paha e imi nei, aole paha. Aka, aole i loaa ka hoike ana ma ona la, nolaila, aole ka Makaula i waiho i kona mau mohai imua o Laieikawai, hoi aku la ka Makaula a noho mauka o Waika.

I kekahi la ae, haalele ka Makaula ia wahi, hiki aku la keia ma Lamaloloa, a noho iho la malaila. Ia manawa, komo pinepine ae la oia iloko i ka Heiau i Pahauna, malaila oia i pule hoomau ai i kona akua. Ua loihi na la mahope iho o ka noho ana o Laieikawai ma Moolau, haalele lakou ia wahi.

Hele aku la lakou a noho ma Puakea, a no kahi heenalu malaila, nolaila, ia lakou malaila e makaikai ana i ka heenalu ana a na kamaaina, ua nanea loa lakou malaila.

Ma kekahi la ae, ma ke awakea, i ka wa e lailai ana ka la maluna o ka aina. Ia wa ka Makaula i puka ae ai mailoko ae o ka Heiau, mahope iho o ka pau ana o kana pule.

Aia hoi, ike aku la oia e pio ana ke anuenue i kai o Puakea, iho aku la ua Makaula nei a hiki ilaila, ike aku la oia, ke kaikamahine no ana i ike mua ai i Kaiopae.

A no keia mea, emi hope mai la oia a ma ke kaawale, pule hou aku ka i kona akua e hoike mai i kana mea e imi nei; aka, aole no i loaa ka hoike ana ma ona la. A no ka hooko ole ia o kana mea e noi nei i kona akua, aneane oia e hoohiki ino aku i kona akua; aka, hoomanawanui no oia.

Hoopuka loa aku la a ma kahi o Laieikawai ma e noho ana.

He mea pilikia loa i ka Makaula ka ike ana aku ia Laieikawai, a ia lakou ma kahi hookahi, ninau aku la ka Makaula ia Laieikawai ma, "Heaha ka oukou mea e noho nei maanei, aole he au pu me na kamaaina heenalu mai?"

"He mea hiki ole ia makou ke hele aku," wahi a Laieikawai, "he pono e nana aku i ka na kamaaina heenalu ana."

Ninau hou aku ka Makaula, "Heaha ka oukou hana maanei?"

"E noho ana makou maanei, e kali ana i waa, ina he waa e holo ai i Maui, Molokai, Oahu, a hiki i Kauai, alaila, holo makou." Pela aku o Laieikawai ma.

A no keia olelo, i aku ka Makaula, "Ina e holo ana oukou i Kauai, alaila, aia ia'u ka waa, he waa uku ole."

I aku la o Laieikawai, "A ina e kau makou ma ko waa, aole anei au hana e ae no makou?"

I aku la ka Makaula, "Auhea oukou, mai manao oukou i kuu olelo ana, e kau wale oukou maluna o kuu waa, e hoohaumia aku ana au ia oukou; aka, o ko'u makemake, e lilo oukou i mau kaikamahine na'u, me he mau kaikamahine ponoi la, i lilo ai oukou i mea nana e hookaulana i ko'u inoa, aia a lilo oukou i mea e kaulana ai au, alaila, e ole auanei ko'u inoa. Na Kaikamahine a Hulumaniani, aia la, ola kuu inoa, pela wale iho la no ko'u makemake?"

Ia manawa, imi ae la ka Makaula i waa, a loaa ia ia he kaulua, me na kanaka pu no hoi.

Ma ke kakahiaka o kekahi la ae, kau aku la lakou maluna o na waa, a holo aku la a kau ma Honuaula, i Maui; a mai laila aku a Lahaina, a ma kekahi la ae, i Molokai; haalele lakou ia Molokai, hiki lakou ma Laie, Koolauloa, a malaila lakou i noho ai i kekahi mau la.

Ia la a lakou i hiki ai ma Laie, a ia po iho no, olelo ae la o Laieikawai i kona mau hoa, a me ko lakou makuakane hookama. Eia kana olelo:

"Ua lohe au i ko'u kupunawahine, ianei ko'u wahi i hanau ai, he mau mahoe ka maua, a no ka pepehi o ko maua makuakane i na keiki mua a ko maua makuahine i hanau ai no ka kanau kaikamahine wale no, a ia maua hoi, hanau kaikamahine no, nolaila, ahaiia'i au iloko o ka luawai, malaila, ko'u wahi i hanaiia ai e ko'u kupunawahine.

"A o ko'u lua, lilo ia i ke kahuna ka malama, a no ka ike ana o ke Kahuna nana i malama i ko'u kokoolua, i ka Makaula nana i ike mai mai Kauai mai, nolaila, kauoha ai ke Kahuna i ko'u kupunawahine, e ahai loa; a oia ko'u mea i ahaiia'i i Paliuli, a halawai wale kakou."

Mokuna I ] Mokuna II ] Mokuna III ] Mokuna IV ] Mokuna V ] Mokuna VI ] Mokuna VII ] Mokuna VIII ] Mokuna IX ] Mokuna X ] Mokuna XI ] Mokuna XII ] Mokuna  XIII ] Mokuna XIV ] Mokuna XV ] Mokuna XVI ] Mokuna XVII ] Mokuna XVIII ] Mokuna XIX ] Mokuna XX ] Mokuna XXI ] Mokuna XXII ] Mokuna XXIII ] Mokuna XXIV ] [ Mokuna XXV ] Mokuna XXVI ] Mokuna XXVII ] Mokuna XXVIII ] Mokuna XXIX ] Mokuna XXX ] Mokuna XXXI ] Mokuna XXXII ] Mokuna XXXIII ] Mokuna XXXIV ]