Mahope iho o ka hoopauia ana o Ulili ma; hoouna hou aku la oia ia Koae, kekahi o kana mau elele mama e like me ka olelo kauoha i na elele mua.
A hiki o Koae i o Poliahu la, halawai aku la laua, hai aku la o Koae i ke kauoha a ke Alii e like me ka mea i haiia ma na pauki hope o ka Mokuna XVII o keia Kaao; a pau na olelo a ke Alii i ka haiia, hoi aku la ko ke Alii elele, a hai aku la ma ka pololei, alaila, he mea maikai ia i kona Haku.
Noho iho la o Aiwohikupua, a i na la hope o ke kolu o ka malama; lawe ae la ke Alii i kona mau kaukaualii, a me na punahele, i na haiawahine hoi, na hoa kupono ke hele pu ma ke kahiko ana i ka hanohano Alii ke hele ma kana huakai no ka hoao o na Alii.
I na la i o Kaloa kukahi, haalele o Aiwohikupua ia Kauai, holo aku oia he kanaka kaulua, elua kanaka kaukahi, he iwakalua peleleu.
Mamua o ka po hoao o na Alii, i ka po i o Huna, hiki lakou i Kawaihae, ia manawa, hoouna aku la oia ia koae, kona elele e kii ia Poliahu e iho mai e halawai me Aiwohikupua, i ka la i kauohaia'i e hoao.
A hiki ka elele imua o Aiwohikupua mai ke kii ana ia Poluahi, a hai mai la i kana olelo mai a Poluahu mai, "Eia ke kauoha a ko wahine, ma Waiulaula olua e hoao ai, ina e ike aku kakou ma ke kakahiaka nui o ka la o Kulu, e halii ana ka hau mai ka piko o Maunakea, Maunaloa, a me Hualalai, a hiki i Waiulaula, alaila, ua hiki lakou i kahi o olua e hoao ai, alaila, hele aku kakou, pela mai nei."
Alaila, hoomakaukau ae la o Aiwohikupua i kona hanohano Alii.
Kahiko aku la o Aiwohikupua i kona mau kaukaualii kane, a me na kaukaualii wahine, a me na punahele, i ka Ahuula, a o na haiawahine kekahi i kahikoia i ka Ahuoeno. A kahiko iho la o Aiwohikupua i kona kapa kau a Poliahu i haawi aku ai, kau iho la i ka mahiole ie i hakuia i ka hulu o na Iiwi. Kahiko aku la oia i kona mau hoewaa o ke Alii, pela no na hoewaa o kona puali alii a pau.
Ma na waa o ke Alii i kau ai a holo aku, ua kukuluia maluna o na pola o na waa he anuu, he wahi e noho ai ke Alii; ua hakuia ka anuu o ke Alii i na Ahuula, a maluna pono o ka anuu, he mau puloulou kapu Alii, a maloko o la puloulou, noho iho la o Aiwohikupua.
Ma na waa ukali o ke Alii, he umi kaulua e hoopuni ana i ko ke Alii waa, a maluna o na waa ukali o ke Alii, he poe akamai ke kaeke. Pela i kahikoia ai o Aiwohikupua i ko laua la i hoao ai me Poliahu.
Ma ka la o Kulu, ma ke kakahiaka, i ka puka ana ae o ka la a kiekie iki ae, ike aku la o Aiwohikupua ma i ka hoomaka ana o ka hau e uhi maluna o ka piko o na mauna, a hiki i kahi o laua e hoao ai.
I kela manawa, ua hiki o Poliahu, Lilinoe, Waiaie, a me Kahoupokane, i kahi e hoao ai na Alii.
Ia manawa, hoomaka o Aiwohikupua e hele e hui me ka wahine noho mauna o Maunakea. E like me ka mea i oleloia maluna, pela ko ke Alii hele ana.
Ia Aiwohikupua ma e holo aku ana i ka moana mai Kawaihae aku, he mea e ka olioli o Lilinoe i ka hanohano launa ole o ke Alii kane.
A hiki lakou i Waiulaula, ua pauia lakou e ke anu, a nolaila, hoouna aku la o Aiwohikupua i kona elele e hai aku ia Poliahu, "Aole e hiki aku lakou no ke anu."
Ia manawa, haalele e Poliahu i kona kapa hau, lalau like ae la ka poe noho mauna i ko lakua kapa la, hoi aku la ka hau a kona wahi mau.
Ia Aiwohikupua ma i hiki aku ai ma ko Poliahu ma wahi e noho ana, he mea lealea loa i ke Alii wahine na mea kani o na waa o ke Alii kane, a he mea mahalo loa no hoi ia lakou ka ike ana i ko ke Alii kane hanohano, a maikai hoi.
Ia laua i hui ai, hoike ae la o Aiwohikupua, a me Poliahu, i na aahu o laua i haawi muaia i mau hoike no ka laua olelo ae like.
Ia manawa, hoa ae la na Alii, a lilo ae la laua i hookahi io, hoi ae la lakou a noho ma Kauai iuka o Honopuwai.
O na elele mua a Aiwohikupua, o Ulili laua me Akikeehiale, na laua i hele aku e hai ia Hinaikamalama i ka hoao ana o Aiwohikupua me Poliahu.
Ia Hinaikamalama i lohe ai i keia mau olelo no ka hoao o Aiwohikupua ma, ia manawa, noi aku la oia i kona mau makua e holo e makaikai ia Kauai, a ua pono kana noi imua o kona mau makua.
Hoolale ae la kona mau makua i na kanaka e hoomakaukau i na waa no Hinaikamalama e holo ai i Kauai, a wae ae la i mau hoahele kupono no ke Alii e like me ke ano mua o ka huakai Alii.
A makaukau ko ke Alii mau pono no ka hele ana, kau aku la o Hinaikamalama ma na waa, a holo aku la a hiki i Kauai.
Ia ianei i hiki aku ai, aia i Aiwohikupua me Poliahu ma Mana, e akoakoa ana na Alii malaila no ka la hookahakaha o Hauailiki me Makaweli.
Ia po iho, he po lealea ia no na Alii, he kilu, a he kaeke, na lealea ia po.
Ia Aiwohikupua ma e lealea ana ia wanawa, ma ka waena konu o ka po, hiki aku la o Hinaikamalama a noho iloko o ka aha lealea; a he mea malihini nae i ka aha keia kaikahahine malihini.
Ia manawa aianei i komo aku ai iloko o ka aha lealea, aole nae o Aiwohikupua i ike maopopo mai ia manawa, no ka mea, ua lilo i ka hula kaeke.
Ia Hinaikamalama e noho ana iloko o ka aha lealea, aia hoi, ua komo iloko o Hauailiki ka iini nui.
Ia manawa, hele aku la o Hauailiki a i ka mea ume i aku la, "E hele oe a olelo aku ia Aiwohikupua e hoopau ka hula kaeke, i kilu ka lealea i koe, aia a kilu, alaila, kii kau oe a ume mai i ka wahine malihini, o ko'u pili ia o keia po."
Ma ke kauoha a ka mea nona ka po lealea e kilu, ua hoopauia ke kaeke.
Ia Hauailiki e kilu ana me Poliahu, a i ka umi o na hauna kilu a laua. Ia manawa, ku mai la ka mea ume a kaapuni ae la a puni ka aha, hoi mai la a kau aku la i ka maile ia Hauailiki me ke oli ana, a ku mai la o Hauailiki.
Ia manawa, kaili mai la ka mea ume i ka maile a kau aku la maluna o Hinaikamalama, a ku mai la.
Ia manawa, a Hinaikamalama i ku mai ai, nonoi aku la oia i ka mea ume e olelo ae, a kunou mai la ka mea ume.
Ninau aku la o Hinaikamalama i ka mea nona ka aka lealea, haiia mai la no Hauailiki me Makeweli.
Iloko o kela manawa, huli pono aku ka o Hinaikamakama a olelo aku ia Hauailiki, "E ke alii nona keia aha lealea, ua lohe ae la wau keia aha, ua umeia ae nei kaua e ka mea ume o ka aha lealea au, e ke Alii, no ka hoohui ana ia kaua no ka manawa pokole, alia nae wau e hooki i ka ume a ka mea nana i ume ia kaua e like me kona makemake. Aka, a hoakaka ae wau i ko'u kuleana i hiki mai ai ia Kauai nei, mai kahi loihi mai. Oiala, o Aiwohikupua ko'u kulana i hiki ai i keia aina, no kuu lohe ana ae nei ua hoao oiala me Poliahu, nolaila i hele mai nei wau e ike i koiala hoopunipuni nui ia'u. No ka mea, hiki ae kela i Hana ma Maui, e heenalu ana makou, na laua la nae ka heemalu hope loa, a pau ka laua la heenalu ana, hoi laua la e konane ana makou, makemake no oiala i ke konane, kau hou ka papa konane a paa, ninau aku wau o kona kumu pili, kuhikuhi kela i na kaulua. Olelo aku wau, aole o'u makemake i kona kumu pili, alaila, hai aku wau i ka'u kumu piki makemake, o na kino no o maua, ina e make wau ia iala ma ke konane ana, alaila, lilo wau na iala, ma kana ma hana a pau e olelo ai ia'u, maiaila wau, ma na mea kupono nae, a pela no hoi wau ina e make kela ia'u, alaila, e like me kana hana ia'u, pela no ka'u ia ia; a holo like ia maua keia olelo paa. I ke konane ana nae, aole i liuliu, paa mua ia'u na luna o ka papa konane a maua, o koiala make iho la no ia. I aku wau ia iala, ua eo oe, pono oe ke noho me a'u e like me ka kaua pili ana. I mai kela, 'Alia wau e hooko i kau kumu pili a hoi mai wau mai kuu huakai kaapuni mai, alaila, hookoia ke kumu pili au e ke Alii wahine.' A no keia olelo maikai aianei, ua holo like ia ia maua, a no keia mea, noho puupaa wau me ka maluhia a hiki mai i keia manawa. A no kuu lohe ana ae nei he wahine ka iala, oia ko'u hiki mai nei ia Kauai nei, a komo mai la i ko aha lealea e ke Alii, oia la."
Ia manawa, nene aku la ka aha kanaka a puni ka papai kilu, me ka hoohewa loa ia Aiwohikupua. Ia manawa no a Hinaikamalama a haiolelo la, alaila ua hoopihaia o Poliahu i ka huhu wela, o kona hoi no ia i Maunakea a hiki i keia la.
Mahope iho nae o ka haiolelo ana a Hinaikamalama, hoomaka hou ke kilu, ia Aiwohikupua laua me Makaweli ke kilu ia manawa.
Ia manawa, ku hou mai la ka mea ume a hooili hou i ka maile maluna o Hauailiki me Hinaikamalama, a ku ae la o Hauailiki, a ku mai la no hoi o Hinaikamalama. Ma keia ume hope, hai mai la o Hinaikamalama i kana olelo imua o Hauailiki, "E ke Alii e, ua hoohuiia kaua e ka mea ume ma ka mea mau o na aha lealea. Aka, alia wau e ae aku, aia ae mai o Aiwohikupua e hooko maua i na hoohiki a maua, a pau ko maua manawa, alaila, ma ka po lealea hou a ke Alii, a hookoia ai ka ume o keia po no kaua." Alaila, he mea maikai loa ia i ko Hauailiki manao.
A no keia olelo a Hinaikamalama, lawe ae la o Aiwohikupua ia Hinaikamalama no ka hooko i ka laua hoohiki.
Ia po no, iloko o ko laua manawa hoomaha no ka hooluolu i ka hoohiki ana. Hike mai la ma o Hinaikamalama ke anu maeele loa, no ka mea, ua kuu mai la o Poliahu i ke anu o kona kapahau maluna o kona enemi.
Ia manawa, hapai ae la o Hinaikamalama he wahi mele:
"He anu e he a--nu
He anu e wale no hoi keia,
Ke ko nei i ke ano o kuu manawa,
Ua hewa ka paha loko o ka noho hale,
Ke kau mai nei ka halia i kuu manawa,
No ka noho hale paha ka hewa---e.
E kuu hoa---e, he anu---e.