Mokuna XIII

Mahope iho o ko Kahalaomapuana lele ana iloko o ke kai mai luna iho o na waa, e holo ikaika loa ana na waa ia manawa; nolaila, ua hala hope loa o Kahalaomapuana. Hoohuli hou na waa i hope e imi ia Kahalaomapuana, aole nae i loaa; nolaila, haalele loa o Aiwohikupua i kona kaikuahine opiopio, a hoi loa aku i Kauai.

Ia Aiwohikupua i hoi ai mai Hawaii mai a hiki mawaena o Oahu nei a me Kauai, olelo aku la o Aiwohikupua i kona mau hoewaa, penei: "I ko kakou hoi ana anei a hiki i Kauai, mai olelo oukou, i Hawaii aku nei kakou i o Laieikawai la, o hilahila auanei au; no ka mea, he kanaka wau ua waia i ka olelo ia; a nolaila, ke hai aku nei au i ka'u olelo paa ia oukou. O ka mea nana e hai i keia hele ana o kakou, a lohe wau, alaila, o kona uku ka make, a me kona ohana a pau, pela no au i olelo ai i kela poe hoewaa mamua."

Hoi aku la lakou a Kauai. I kekahi mau la, makemake iho la ke Alii, o Aiwohikupua, e hana i Ahaaina palala me na'lii, a me kona mau hoa a puni o Kauai.

A i ka makaukau ana a ka Ahaaina palala a ke Alii, kauoha ae la ke Alii i kana olelo e kii aku i na hoa-ai; ma na alii kane wale no, a hookahi wale no alii wahine i aeia e komo i ka Ahaaina palala, oia o Kailiokalauokekoa.

I ka la i Ahaaina ai, akoakoa mai la na hoa-ai a pau loa, ua makaukau na mea ai, a o ka awa ko lakou mea inu ma ia Ahaaina ana.

Mamua o ko lakou paina ana, lalau like na hoa i na apuawa, a inu iho la. Iloko o ko lakou manawa ai, aole i loaa ia lakou ka ona ana o ka awa.

A no ka loaa ole o ka ona o ka awa, hoolale koke ae la ke Alii i kona mau mama awa e mama hou ka awa. A makaukau ko ke Alii makemake, lalau like ae la na hoa-ai o ke Alii, a me ke Alii pu i na apuawa, a inu ae la. Ma keia inu awa hope o lakou, ua loohia mai maluna o lakou ka ona awa. Aka, hookahi mea oi aku o ka ona, o ke Alii nana ka papaaina.

Iloko o kela manawa ona o ke Alii, alaila, ua nalo ole ka olelopaa ana i olelo ai i kona mau hoewaa ma ka moana, aole nae i loheia ma o kana poe i papa ai, aka, ma ka waha ponoi no o Aiwohikupua i loheia'i olelo huna a ke Alii.

A ona iho la o Aiwohikupua, alaila, haliu pono aku la oia ma kahi a Kauakahialii e noho mai ana, olelo aku la, "E Kauakahialii e, ia oe no e kamailio ana ia makou no Laieikawai, komo koke iho la iloko o'u ka makemake no kela wahine; nolaila, moe ino ko'u mau po e ake e ike; nolaila, holo aku nei wau a hiki i Hawaii, pii aku nei maua a malamalama, puka i uka o Paliuli, i nana  aku ka hana i ka hale o ke Alii, aole i kana mai, o ko'u hilahila; no ia mea, hoi mai nei. Hoi mai nei hoi wau, a manao mai o na kaikuahine hoi ka mea e loaa'i, kii mai nei, i hele aku nei ka hana me na kaikuahine a hiki i ka hale o ke Alii, kuu aku hoi i ka na kaikuahine loaa; i hana aku ka hana, i ka hoole waleia no a pau na kaikuahine eha, koe o kahi muli loa o'u, o ko'u hilahila no ia hoi mai nei, he oi no hoi kela o ka wahine kupaa nui wale, aole i ka lua."

Iloko o kela manawa a Aiwohikupua e kamailio ana no ka paakiki o Laieikawai. Ia manawa e noho ana o Hauailiki, ke keiki puukani o Mana iloko o ka Ahaaina, he keiki kaukaualii no hoi, oia ka oi o ka maikai.

Ku ae la oia iluna, a olelo aku la ia Aiwohikupua "He hawawa aku la no kau hele ana, aole wau i manao he wahine paakiki ia, ina e ku au imua o kona mau maka, aole au e olelo aku, nana no e hele wale mai a hui maua; alaila, e ike oukou e noho aku ana maua."

I aku la o Aiwohikupua, "E Hauailiki e, ke makemake nei au e hele oe i hawaii, ina e lilo mai o Laieikawai, he oi oe, a na'u no e hoouna me oe i mau kanaka, a ia'u na waa, a i nele oe ma keia hele ana au, alaila, lilo kou mau aina ia'u; a ina i hoi mai oe me Laieikawai, alaila, nou ko'u mau aina."

A pau ka Aiwohikupua ma olelo ana no keia mau mea, ia po iho, kau o Hauailiki ma maluna o na waa a holo aku la; aka, ua nui no na la i hala ma ia holo ana.

Ia holo ana, hiki aku kakou iwaho o Makahanaloa, i nana aku ka hana o lakou nei, e pio ana ke anuenue i kai o Keaau. Olelo aku la ke Kuhina o Aiwohikupua ia Hauailiki, "E nana oe i kela anuenue e pio mai la i kai, o Keaau no ia; a aia ilaila o Laieikawai, ua iho ae la i kana nana heenalu."

I mai la o Hauailiki, "Kainoa aia o Paliuli kona wahi noho mau."

A i kekahi la ae, ma ka auina la, hiki aku la lakou i Keaau, ua hoi aku nae o Laieikawai me na kaikuahine o Aiwohikupua i uka o Paliuli.

Ia Hauailiki ma i hiki aku ai, aia hoi ua nui na mea i hele mai e nana no keia keiki oi kelakela o ka maikai mamua o Kauakahialii a me Aiwohikupua, a he mea mahalo nui loa ia na na kamaaina o Keaau.   

I kekahi la ae ma ka puka ana a ka la, uhi ana ke awa a me ka noe ma Keaau a puni, a i ka mao ana'e, aia hoi ehiku mau wahine e noho ana ma ke awa pae o Keaau, a hookahi oi oia poe. Akahi wale no a iho na kaikuahine o Aiwohikupua ma keia hele ana o Laieikawai, e like me kana olelo hoopomaikai.

Ia Laieikawai ma e noho ana ma kela kakahiaka, ku ae la o Hauailiki a holoholo ae la imua o lakou la, e hoike ana ia ia iho ma kona ano kanaka ui, me ka manao e maliuia mai e ke Alii wahine o Paliuli. A heaha la o Hauailiki ia Laieikawai? "he opala paha."

Eha na la o Laieikawai o ka hiki ana ma Keaau, mahope iho ka o Hauailiki puka ana aku; a eha no hoi la o ko Hauailiki hoike ana ia ia imua o Laieikawai, a aole nae he maliu iki ia mai.

I ka lima o ka la o ko Laieikawai hiki ana ma Keaau, manao iho la o Hauailiki e hoike ia ia iho imua o kana mea e iini nui nei no kona akamai ma ka heenalu, he oiaio, o Hauailiki no ka oi ma Kauai no ke akamai i ka heenalu a oia no ka oi iloko o kona mau la, a he keiki kaulana hoi oia ma ke akamai i ka heenalu, a kaulana no hoi no kona ui.

I ua la la, i ka puka ana a ka la, aia na kamaaina ma kulana nalu, na kane, a me na wahine.

I na kamaaina e akoakoa ana ma kulana heenalu, wehe ae la o Hauailiki i kona aahu kapa, hopu iho la i kona papa heenalu (he olo), a helu aku la a ma kahi e kupono ana ia Laieikawai ma, ku iho la oia no kekahi mau minute, ia manawa nae, komo mai la iloko o na kaikuahine o Aiwohikupua ka makemake no Hauailiki.

I aku la o Mailehaiwale ia Laieikawai, "Ina paha aole makou i hoolaaia e ko kakou mau makua, ina ua lawe wau ia Hauailiki i kane na'u."

I aku o Laieikawai, "Ua makemake no hoi wau, ina hoi aole wau i hoolaaia e ko'u kupunawahine, nolaila, he mea ole ko'u makemake."

"O kaua pu," wahi a Mailehaiwale.

A pau ko Hauailiki mau mainute hookahakaha, lele aku la ua o Hauailiki me kona papa heenalu i ke kai, a au aku la a kulana nalu.

Ia Hauailiki ma kulana nalu, kahea mai la kekahi kaikamahine kamaaina. "Pae hoi kakou."

"Hee aku paha," wahi a Hauailiki, no ka mea, aole ona makemake, e hee pu oia me ka lehulehu ma ka nalu hookahi, makemake no oia e hookaokoa ia ia oia wale no ma ka nulu okoa, i kumu e ike mai ai o Laieikawai no kona akamai i ka heenalu, malia o makemake ia mai oia; aole ka!

A hala aku la na kamaaina, ohu mai la he wahi nalu opuu, ia manawa ka Hauailiki hee ana i kona nalu. Ia Hauailiki e hee la i ka nalu, uwa ka pihe a na kamaaina, a me na kaikuahine o Aiwohikupua: Heaha la ia ia Laieikawai?

A no ka lohe ana aku o Hauailiki i keia pihe uwa, alaila, manao iho ia ua huipu me Laieikawai i keia leo uwa, aole ka! hoomau aku la oia i ka heenalu a hala elima nalu, oia mau no. Aole nae i loaa ka heahea ia mai, nolaila, hoomaka mai la ia Hauailiki ke kaumaha, me ka hooiaio iki i kela olelo a Aiwohikupua no ka "paakiki o Laieikawai."


Mokuna I ] Mokuna II ] Mokuna III ] Mokuna IV ] Mokuna V ] Mokuna VI ] Mokuna VII ] Mokuna VIII ] Mokuna IX ] Mokuna X ] Mokuna XI ] Mokuna XII ] [ Mokuna  XIII ] Mokuna XIV ] Mokuna XV ] Mokuna XVI ] Mokuna XVII ] Mokuna XVIII ] Mokuna XIX ] Mokuna XX ] Mokuna XXI ] Mokuna XXII ] Mokuna XXIII ] Mokuna XXIV ] Mokuna XXV ] Mokuna XXVI ] Mokuna XXVII ] Mokuna XXVIII ] Mokuna XXIX ] Mokuna XXX ] Mokuna XXXI ] Mokuna XXXII ] Mokuna XXXIII ] Mokuna XXXIV ]